Ψυχροπολεμικός μύθος το κόκκινο τηλέφωνο μεταξύ Λευκού Οίκου και Κρεμλίνου

Μία από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας του 1964 «SOS: Πεντάγωνο καλεί Μόσχα» (Dr Strangelove) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, στην οποία εμφανίζεται το περίφημο κόκκινο τηλέφωνο μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ

Επί πολλές δεκαετίες μια εικόνα ήταν καρφωμένη στο μυαλό μιας ολόκληρης γενιάς: στην κορύφωση της έντασης του Ψυχρού Πολέμου, ρωσικά πολεμικά πλοία έπλεαν προς την Κούβα μετά από διαταγή του Προέδρου της χώρας Νικίτα Χρουστσόφ και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Κένεντι σήκωσε το κόκκινο τηλέφωνο για να απαιτήσει από τη Σοβιετική Ένωση να σταματήσει τον πλου, διότι σε αντίθετη περίπτωση θα ερχόταν αντιμέτωπη με καταστροφική συνέπειες.

Σήμερα, σχεδόν μισό αιώνα μετά, αποκαλύπτεται ότι όλα αυτά ήταν μύθος – τουλάχιστον το σημείο που αφορά στο κόκκινο τηλέφωνο. Σύμφωνα με το αμερικανικό Μουσείο Σμιθσόνιαν, δεν υπήρξε ποτέ τηλεφωνική γραμμή στον Λευκό Οίκο που να συνδέεται απευθείας με το Κρεμλίνο. Τα όποια μηνύματα ανταλλάσσονταν μεταξύ των δύο κρατών διαβιβάζονταν μέσω τηλέγραφου.

Στην πραγματικότητα, κατά τη διάρκεια της κουβανικής Κρίσης των Πυραύλων (την οποία προκάλεσε η εγκατάσταση σοβιετικών πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές στην Κούβα, ως απάντηση στην εγκατάσταση αμερικανικών πυρηνικών πυραύλων στη Βρετανία, την Ιταλία και την Τουρκία), οι δύο παγκόσμιες υπερδυνάμεις έκριναν ότι ήταν πολύ επικίνδυνο να βασίζονται σε τηλεγραφήματα και αποφάσισαν να εγκαταστήσουν ένα σύστημα άμεσης επικοινωνίας. Ωστόσο, την εποχή εκείνη η τεχνολογία που θα το επέτρεπε δεν ήταν ακόμη διαθέσιμη.

Σε ένα σημείωμα που συντάχθηκε τον Ιούνιο του 1963, οι δύο κυβερνήσεις συμφώνησαν ότι «για χρήση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η κυβέρνηση της ΕΣΣΔ πρέπει να δημιουργήσουν, μόλις αυτό καταστεί τεχνικά εφικτό, έναν σύνδεσμο άμεσης μεταξύ τους επικοινωνίας».

Ωστόσο, αντί για τηλέφωνο, τα μηνύματα θα στέλνονταν στη Σοβιετική Ενωση μέσω ενός υπερατλαντικού καλωδίου μήκους 10.000 μιλίων, που θα ξεκινούσε από την Ουάσιγκτον, θα περνούσε από το Λονδίνο, την Κοπεγχάγη, τη Στοκχόλμη, το Ελσίνκι και θα κατέληγε στη Μόσχα.

Ο πρώτος πρόεδρος που χρησιμοποίησε αυτό το σύστημα φέρεται να ήταν Λίντον Τζόνσον, ο οποίος ήταν σε θέση να επικοινωνήσει με τους Σοβιετικούς κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Εξι Ημερών στο Ισραήλ. Το καλώδιο αντικαταστάθηκε από μια δορυφορική σύνδεση το 1971, ένα φαξ υψηλής ταχύτητας φαξ τη δεκαετία του 1980 και μια ζεύξη οπτικών ινών για email και τηλεδιασκέψεις το 2008.

Το κόκκινο τηλέφωνο ήταν, απλώς, δημιουργία του Χόλιγουντ, σε ταινίες όπως το Dr Strangelove (γνωστό στην Ελλάδα ως «SOS: Πεντάγωνο καλεί Μόσχα») του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, με πρωταγωνιστή τον Πίτερ Σέλερς.